ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါ @Dengue Hemorrhagic Fever

ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါ ဆိုတာဘာလဲ။


ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါ ဆိုသည္မွာ ကေလးမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ ျခင္မွတဆင့္ ကူးစက္တတ္သည့္ ေရာဂါတစ္မ်ိဴး ျဖစ္ပါသည္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္မ်ားတြင္ ကေလးမ်ား၏အသက္ကိုအဓိက ဒုကၡေပးေနေသာ ေရာဂါ တစ္မ်ိဴးလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးတိုင္းျပည္မ်ားတြင္မူ ျခင္မရိွေသာေၾကာင့္ မေတြ႕ရေတာ့ပါ။



ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါဟာ ဘာ့ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာလဲ။


ေသြးလြန္တုတ္ေကြး virus ေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္း virus သည္ ျခင္၏ေသြးမွတဆင့္ လူ၏ ေသြးထဲသို႕ကူးစက္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ေသြးလြန္တုတ္ေကြး virus အမ်ိဴးအစား ေလး မ်ိဴးရိွပါသည္။


ဘယ္လိုနည္းေတြနဲ႕ ကူးစက္တတ္ပါသလဲ။


ေသြးလြန္တုတ္ေကြး ေရာဂါပိုးကို သယ္ေဆာင္ထားေသာ ျခင္ကိုက္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ Aedes ျခင္ အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါသည္။ ေန႕ဘက္တြင္ကိုက္တတ္ျပီး ေနအိမ္ရိွ အလင္းေရာင္ကြယ္ေသာ ေနရာမ်ားတြင္ ပုန္းခိုေနတတ္ပါသည္။


ေရာဂါျဖစ္လာရင္ ဘာလကၡဏာေတြ ျပတတ္ပါသလဲ။


ေသြးလြန္တုတ္ေကြး ေရာဂါတြင္ အဆင့္ ေလးဆင့္ရိွပါသည္။


အဆင့္တစ္သည္ သာမန္ တုတ္ေကြးမိသကဲ့သုိ႕သာ ဖ်ားျပီး ေနျပန္ေကာင္းသြားတတ္သည္။လက္ေမာင္းတြင္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တိုင္းေသာ ကိရိယာျဖင့္ ငါးမိနစ္ခန္႕ ခပ္တင္းတင္း စည္းထားပါက အနီအစက္အေပ်ာက္မ်ား ေပၚလာသည္ကိုေတြ႕ရတတ္ပါသည္။ ၎ကို Hess test ဟုေခၚပါသည္။


အဆင့္ႏွစ္တြင္ အဖ်ားပိုၾကီးလာသည့္အျပင္ coffee ေရာင္မ်ား အန္ျခင္း၊ သြားဖုန္း ေသြးယိုျခင္း၊ ႏွာေခါင္းေသြးလွွ်ံျခင္း၊ ၀မ္းမည္းမည္းမ်ားသြားျခင္း မ်ားျဖစ္တတ္ပါသည္။


အဆင့္သံုးတြင္ အထက္ပါ လကၡဏာမ်ားအျပင္ ကေလးအရမ္းမိွန္းလာျခင္း၊ သတိလစ္သြားျခင္း၊ ေျခဖ်ားလက္ဖ်ားမ်ား ေအးစက္လာျခင္း မ်ားျဖစ္တတ္ပါသည္။ ၎ လကၡဏာမ်ားသည္ ကေလးတြင္ shock (ေသြးလန္႕ျခင္း) ရေတာ့မည့္ လကၡဏာမ်ားျဖစ္ပါသည္။


အဆင့္ေလးတြင္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ႏွင့္ေသြးခုန္ႏွုန္း တိုင္းလို႕မရေတာ့ဘဲ ေသြးလန္႕ျခင္းအဆင့္သို႕ ေရာင္သြားတတ္ပါသည္။


အဆင့္ေလးဆင့္ရိွေသာ္လည္း ကေလးတိုင္းတြင္ အဆင့္တစ္မွ ေလးအထိျဖစ္မည္ဟု မဆိုလိုပါ။ အခ်ိဳ႕ကေလးမ်ားတြင္ အဆင့္တစ္သာျဖစ္၍ အခ်ိဳ႕ ကေလးမ်ားတြင္ အသက္ေသဆံုးသည္အထိ ျဖစ္တတ္ပါသည္။ အဆင့္တစ္ေရာဂါရိွေသာကေလးသည္ ရုတ္တရက္ အဆင့္သံုး/ေလးသို႕ ခုန္သြားတတ္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါျဖစ္ပါက မေပါ့ဆသင့္ဘဲ ကေလးငယ္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ ျပဳစုေစာင့္ၾကည့္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။

ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါတြင္ ေၾကာက္စရာအေကာင္းဆံုးမွာ shock ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ကေလးသည္ ၅ ရက္မွ ၇ ရက္ အထိ ဖ်ားတတ္ျပီး တုတ္ေကြး၏လကၡဏာမ်ားကို ျပသပါလိမ့္မည္။ shock ရပါက ၃ ရက္ မွ ၅ ရက္ အတြင္းရတတ္ျပီး မိဘမ်ားက ကေလးကိုယ္ပူက်သြားေသာေၾကာင့္ ေပါ့ဆသြားတတ္ရာ အႏၱရာယ္မ်ားလွပါသည္။ ကေလးမွာ အမွန္စင္စစ္ ကိုယ္ပူက်သြားျခင္းမဟုတ္ဘဲ shock ရသြားျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ထိုရက္မ်ားတြင္ ကေလးကို အထူးဂရုစိုက္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ကေလးကို ေစာင့္မၾကည့္တတ္ပါက ေဆးရုံသို႕သာေခၚေဆာင္သြားေစလိုပါသည္။


ဘယ္လိုလကၡဏာေတြျပရင္ ကေလးကို ေဆးရုံတင္သင့္ပါသလဲ။


ကေလးကိုယ္ အရမ္းပူျခင္း – ကိုယ္ပူရိွန္ေၾကာင့္ ကေလးတက္သြားတတ္ပါသည္။
ကေလး အရမ္းမွိန္းျခင္း – shock ရခ်င္ေသာလကၡဏာျဖစ္ပါသည္။
ကေလးက ေကာ္ဖီေရာင္မ်ားအန္ျခင္း၊ ၀မ္းမည္းမည္းမ်ားသြားျခင္း
ဖ်ားျပီး သြားဖုန္းေသြးယျိုခင္း
ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံျခင္း


ဘယ္အခ်က္ေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါသလဲ။


ကေလးကိုယ္ပူေနပါက ထူထဲေသာ အ၀တ္အစားမ်ားကို ၀တ္ဆင္ေပးျခင္း – ကိုယ္ ပိုပူလာတတ္သည္။
အာဟာရျပည့္၀ေအာင္မေကၽြးဘဲ ဆန္ျပဳတ္ ေခါက္ဆြဲျပဳတ္သာ ေကၽြးျခင္း။
မက္ကေလာင္ေဖာက္ျခင္း – မက္ကေလာင္ေဖာက္ေသာ ေနရာမွ ေရာဂါပိုး၀င္ျပီး ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါႏွင့္ မေသဘဲ ေသြးဆိပ္တက္ေသာေၾကာင့္ ေသရေသာ ကေလးေပါင္းမ်ားစြာ ရိွခဲ့ဖူးပါသည္။
အညိဳေရာင္ရိွေသာ အစားအစာမ်ား ဥပမာ coffee, milo, ovaltine တို႕ကို မတိုက္ေကၽြးပါႏွင့္ – ကေလးေသြးအန္ပါက ေသြးအေရာင္ႏွင့္ ခဲြျခင္းရခက္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။


ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ကာကြယ္ႏိုင္ပါသလား။


ကာကြယ္ေဆးမေပၚေသးပါ။ ထို႕ေၾကာင့္ ကေလးကို ျခင္မကိုက္ေအာင္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ကာကြယ္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

Posted by ဇီ၀က (ေဆး-၂)