Acute glomerulonephritis ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ျခင္း

ေဆးခန္း အကူဆရာမတေယာက္ မေန႔က ေနမေကာင္း ျဖစ္လာတယ္။ ရုတ္တရက္ ဆိုပါေတာ့ မ်က္ႏွာေရာင္လာတယ္၊ ဗိုက္နာတယ္။ BP ေသြးဖိအား တိုင္းေတာ့ တက္ေနတာတာနဲ႔ ေရာဂါနာမည္ တပ္တာ တဝက္ေသျခာသြားျပီ။ ဆီးစစ္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္ ေရာင္ေနတယ္လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။

ေဆးစာနဲ႔ဆို နာမည္က ခပ္ရွည္ရွည္ Acute glomerulonephritis လို႔ ေခၚတယ္။ Immunologic mechanism (အင္ျမဴႏိုေလာဂ်စ္) ျဖစ္စဥ္ ေရာဂါျပီးစနစ္ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ထဲက စစ္တဲ့စကာလို လုပ္ေပးတဲ့ Glomerular tissue (ဂလိုမာရူးလာ-တစ္ရွဴး) ေတြဟာ ပြါးမ်ားလာရာကေန ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါေဗဒ ဗဟုသုတ ေျပာရရင္ Basement membrane (ေဘ့စ္မင့္-မင္ဘရိန္း) အဖံုးလႊာေရာ Capillary endothelium ေသြးေၾကာမ်ဥ္ေတြပါ ပ်က္စီးသြားတယ္။

ဆီးကို မွန္ဘီလူးနဲ႔ စစ္ရင္ Hematuria ေသြးပါေနတာ၊ Proteinuria (ပရိုတင္း) ပါေနတာ ေတြ႔မယ္။ ဒီေတာ့ ေက်ာက္ကပ္က သူလုပ္ရမဲ့အလုပ္ေတြ မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္လာရာကေန ကိုယ္ေရာင္တယ္။ မ်က္ႏွာေရာင္တာက အရင္ သိသာတယ္။ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစတာက Streptococcus (စထြက္ပတိုေကာကပ္စ္) ဗက္တီးရီးယားဟာ တျခားေနရာမွာ ဝင္ရာကေန ဆက္ျဖစ္လာတာပါ။ တျခားအေကာင္ေတြ ျဖစ္တဲ့ Viruses ဗိုင္းရပ္စ္၊ Fungus ဖန္းဂတ္စ္၊ Parasites (ပါရာဆိုက္) ဆိုတာေတြကေနလဲ ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။

တခ်ိဳ႕ကို အျပင္လူနာအျဖစ္ ကုေပးႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ အသက္ကိုပါ စိုးရိမ္စရာအထိ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္အျပင္ အသက္ရွဴလမ္းနဲ႔ အာရံုေၾကာစနစ္အထိ သက္ေရာက္ႏိုင္လို႔ အေရးေပၚလူနာ ျဖစ္တယ္။

ေသြးစစ္ရမယ္။ Hypocalcemia (ကယ္လ္စီယမ္) နည္းျပီး၊ Hyperkalemia (ပိုတက္ဆီယမ္) မ်ားေနမယ္။ Acidosis (အက္ဆီဒိုးဆစ္) လို႔ေခၚတယ္။ Sodium (ဆိုဒီယမ္) နဲ႔ မတည့္လို႔ ဆားေလွ်ာ့စာခိုင္းရတယ္။ ေရာင္တာမ်ားရင္ ေရေလွ်ာ့ေသာက္ခိုင္းတယ္။

အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ Poststreptococcal glomerulonephritis ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တာဆိုရင္ Antibiotic therapy ပဋိဇီဝေဆး ခ်က္ခ်င္း ေပးပါ။ ေဆးမတည့္တာ မရွိရင္ Penicillin (ပနယ္စလင္) က အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပိုး တေနရာရာမွာ ဝင္ေနတံုးက ဒီေဆး ေပးခဲ့ရင္ အခုလုိ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္တာ မျဖစ္ပါ။ ဒီအခ်က္ကို တခ်ိဳ႕ မဟုတ္ဘူးလို႔ ျငင္းတယ္။

ဒီေရာဂါနဲ႔ မတိမ္းမယိမ္း ဆင္တူတဲ့ Nephrotic syndrome (နဖေရာတစ္-ဆင္ဒရုမ္း) ဆိုတာ ၄% ေလာက္မွာ ျဖစ္တယ္။ သိပ္လိုအပ္ရင္ Renal biopsy ေက်ာက္ကပ္-အသားစ ထုတ္စစ္တာ လုပ္ရမယ္။ ဒီလိုလူနာကိုသာ Loop diuretics ဆီးေဆးဆိုတာ ေပးရတယ္။ ကိုယ္ေရာင္သူေတြကို ဆီး အတင္းသြားခိုင္းတဲ့ ေဆးမ်ိဳး ေပးရင္ ခ်က္ခ်င္း ဆိုသလို ကိုယ္ေရာင္တာ က်သြားမယ္။ ဒါေပမဲ့ ရမ္းေပးတာ အႏၲရာယ္ရွိတယ္။

(၁) ဆီးသြားတာ သိပ္နည္းလာရင္ (၂) ဆီးထဲမွာ (ပရိုတင္း) ပါတာ မ်ားေနရင္ (၃) Nephrotic syndrome ျဖစ္ရင္ (၄) Hypertension ေသြးဖိအား သိပ္မ်ားေနရင္ (၅) Pulmonary symptoms အဆုပ္လကၡဏာေတြ ျဖစ္လာရင္ ေဆးရံုတင္ ကုသေပးဘို႔ လိုမယ္။

Hypertension ေသြးတိုးေနတာအတြက္ Calcium channel blockers နဲ႔ Nitroprusside ေတြ ေပးႏိုင္တယ္။ Beta-blocking agents နဲ႔ ACE inhibitors ေဆးေတြကို Vasodilators နဲ႔ Diuretics ေတြနဲ႔ တြဲေပးတာ မဟုတ္ရင္ မေပးသင့္ဘူး။ ေရာဂါဆိုးရင္ေတာ့ Furosemide ဆီးသြားေဆးေပးတယ္။ ဒါေပမဲ့ Potassium-sparing diuretics အမ်ိဳးအစားကို မေပးရပါ။ Hyperkalemia ေသြးထဲမွာ (ပိုတက္ဆီယမ္) ေတြမ်ားမွာ စိုးလို႔။

ေသြးဖိအား သိပ္မ်ားရာကေန Hypertensive encephalopathy ဦးေႏွာက္ကို ထိခိုက္လာႏိုင္တယ္။
- Headache ေခါင္းကိုက္မယ္၊
- Nausea/Vomiting ပ်ိဳ႕ခ်င္-အန္ခ်င္ျဖစ္မယ္၊
- Blurry vision မ်က္စိၾကည့္ရတာ ေဝဝါးလာမယ္၊
- General aches and pains (joint pain, muscle aches) အဆစ္ေတြနာမယ္။
- General ill feeling (malaise) မအီမသာျဖစ္မယ္။
- Slow, sluggish, lethargic movement သြားလာ-လုပ္ကိုင္တာ ေႏွးေလး ေနမယ္။
- Cough containing mucus or pink, frothy material ေခ်ာင္းဆိုးႏိုင္တယ္။ ေသြးပါႏိုင္တယ္။
- Decreased alertness, drowsiness, confusion လူကထိုင္းမိႈင္းအိပ္ခ်င္ေနမယ္။
- Seizures တက္မယ္၊
- Coma သတိလစ္မယ္။

Steroids (စတီရြိဳက္) ေဆးနဲ႔ Cytotoxic agents (ဆိုက္တိုေတာက္ဆစ္) ေဆးေတြကို တခ်ိဳ႕ (ေက့စ္) ေတြမွာ ေပးရတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ Glomerulonephritis secondary to hypersensitivity, Vasculitis, Cryoglobulinemia, Henoch-Schönlein purpura, Serum sickness, SLE, Wegener granulomatosis, Idiopathic rapidly progressive glomerulonephritis နဲ႔ Goodpasture syndrome ေတြမွာ ေပးရတာျဖစ္တယ္။

Nephritic syndrome (နဖေရာတစ္-ဆင္ဒရုမ္း) ဆိုတာကလဲ Glomerulonephritis ေက်ာက္ကပ္ရဲ႕ ဒီေနရာမွာ ေရာင္တာဘဲ။ ကေလးေတြနဲ႔ လူငယ္ေတြမွာ IgA nephropathy, Henoch-Schonlein purpura, Hemolytic uremic syndrome, Post-streptococcal glomerulonephritis ေတြကေန ဆက္ျဖစ္တယ္။

လူၾကီးေတြဆိုရင္ Abscesses, Infective endocarditis, Klebsiella pneumonia, Goodpasture syndrome, Hepatitis, Membranoproliferative GN I, Membranoproliferative GN II, Rapidly progressive (crescentic) glomerulonephritis, SLE, STDs, Typhoid, Vasculitis, Mononucleosis, Measles, Mumps ေတြကေန ဆက္ျဖစ္တယ္။

ဓါတ္ခြဲခန္း စစ္ေဆးတာေတြ လုပ္ရမယ္။ BUN, Creatinine, Creatinine clearance, Urinalysis, Urine appearance and color, Potassium test, Protein in the urinem kidney biopsy ေတြျဖစ္တယ္။ ဘာလို႔ျဖစ္ရသလဲ သိခ်င္ရင္ ANA titer (lupus), ANCA (antineutrophil cytoplasmic antibody for vasculitis), Anti-glomerular basement membrane antibody, Blood culture, Culture of the throat or skin, Serum complement (C3 and C4) လုပ္ရမယ္။

Complications ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္လာႏိုင္တာေတြကေတာ့ -
- Congestive heart failure ႏွလံုးေရာဂါ၊
- Pulmonary edema အဆုပ္ ကိုယ္ေရာင္သလို ေရာင္တဲ့ေရာဂါ၊
- Chronic glomerulonephritis နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ နဲ႔
- Nephrotic syndrome (နဖေရာတစ္-ဆင္ဒရုမ္း) ေရာဂါေတြ ျဖစ္တယ္။

- လူနာကို အနားခိုင္းတယ္။
- ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္ေစရဘူး။
- Protein (ပရိုတင္း) လဲ ေလွ်ာ့စားတာ ေကာင္းတယ္။
- High-potassium foods (ပိုတက္ဆီယမ္) မ်ားတဲ့အစာေတြ ေရွာင္ရမယ္။
- Bedrest အိပ္ရာထဲနားပါ။
- Salt, Fluids နဲ႔ Potassium ေလွ်ာ့စားပါ။
- တခ်ိဳ႕ကို ေသြးက်ေဆး နဲ႔ Corticosteroids (စတီရြိဳက္) ေဆးေတြေပးမယ္။
- အမ်ားစုက ၁-၂ ပါတ္နဲ႔ ေကာင္းသြားၾကတယ္။ ကေလးေတြမွာ ပိုျမန္ျမန္ သက္သာတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ