ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း ယဥ္ေက်းမႈ

ၿပီးခဲ့ေသာ သႀကၤန္တြင္းက မိသားစုႏွင့္ ပုဂံ ဘုရားဖူး သြားခဲ့သည္။ ေလယာဥ္ျဖင့္ သြားျခင္းျဖစ္သျဖင့္ ေလယာဥ္ ကြင္းသို႔ တစ္နာရီခန္႔ ႀကိဳေရာက္ခဲ့ ၿပီး နားေန ေဆာင္တြင္ မိမိ ေလယာဥ္အလွည့္ကို ေစာင့္ေန ခဲ့သည္။ သႀကၤန္တြင္း ျဖစ္၍လား မသိ၊ နားေနေဆာင္ တစ္ခုလံုး ခံုအလြတ္မက်န္ ေအာင္ ခရီးသည္ မ်ားႏွင့္ ျပည့္ေနသည္။ ႏိုင္ငံျခားသား ခရီးသြား မ်ားလည္း ပါသည္။

ထိုစဥ္ အတြင္း အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ အမ်ိဳးသား တစ္ဦးက ေခ်ာင္း တဟြတ္ဟြတ္ အဆက္မျပတ္ ဆိုးေတာ့သည္။ လူအမ်ား အလယ္တြင္ တခြီးခြီးႏွင့္ ျဖစ္ေနသည္။

၄င္း၏ ေဘးတြင္ ထိုင္ေနေသာ လူမ်ားက ေနရာ ေရႊ႕ၾကသည္။ ႏိုင္ငံျခားသား မ်ားက မသိမသာ ေစာင္းၾကည့္ ၾကသည္။ ထိုလူကလည္း ေခ်ာင္းဆိုး လံုးဝ မျပတ္။ မိမိတို႔ ေလယာဥ္သာ ထြက္လာသည္။ ထိုလူက ေခ်ာင္းဆိုး တုန္းပင္။ စာေရးသူ မိမိ ေရွ႕တည့္တည့္တြင္ အကာအကြယ္ မပါ ေခ်ာင္းဆိုးေသာ လူနာ မ်ားကို မၾကာခဏ ေတြ႕ဖူး ပါသည္။ ေခ်ာင္းဆိုး ျခင္းသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ အဆုတ္ ေရာဂါေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အဆုတ္ ေရာဂါ သာမက အျခား ေရာဂါ မ်ားတြင္လည္း ဆိုး ႏိုင္သည္။ အခ်ိဳ႕ ေဆးမ်ား၊ ႏွလံုး ေရာဂါ တို႔ေၾကာင့္လည္း ဆိုးႏိုင္သည္။

ေခ်ာင္း ေျခာက္၊ သလိပ္ ထြက္ေခ်ာင္း၊ ေသြးပါေသာ ေခ်ာင္း စသည္ျဖင့္ မ်ိဳးစံုရွိသည္။ မည္သည့္ေခ်ာင္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ မည္သည့္ အေၾကာင္းေၾကာင့္ပင္ ဆိုးဆိုး ေခ်ာင္းဆိုးသူတြင္ ယဥ္ေက်းမႈ ရွိသည္။ မည္သည့္ ေနရာတြင္ ဆိုးဆိုး၊ မိမိေၾကာင့္ တစ္ပါးသူ အေႏွာင့္အယွက္ မျဖစ္ရန္၊ မိမိေရာဂါ တစ္ပါး သူထံ ကူးစက္ မသြားရန္ အေရးႀကီးသည္။ ထိုသို႔ မကူးစက္ ရန္လည္း မိမိတြင္ တာဝန္ ရွိသည္ဟု ဆိုခ်င္သည္။ အိမ္တြင္ မဆင္မျခင္ ဆိုးပါက မိမိ အိမ္သား မ်ားကို ကူးမည္။ ေက်ာင္းတြင္ ဆိုးပါက မိမိ သူငယ္ခ်င္း မ်ား ကို ကူးမည္။ ႐ံုးတြင္ ဆိုးပါက မိမိ မိတ္ေဆြ၊ လုပ္ေဖာ္ ကိုင္ဖက္ မ်ားကို ကူးမည္။ ယုတ္စြ အဆံုး ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းသို႔ သြားေရာက္ ျပသစဥ္ ဆိုးပါက အျခား လူနာမ်ားကို ကူးမည္။ ေဆး႐ံု ဝန္ထမ္းမ်ားကို ကူးမည္။ မိမိအား ကုသ ေပးေနေသာ ဆရာဝန္ အားလည္း ကူးမည္ ျဖစ္သည္။ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းေၾကာင့္ ေရာဂါ ကူးစက္ျခင္း ေရာဂါပိုးမ်ား ဝင္၍ အဆုတ္ ေလျပြန္ ေရာင္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ေခ်ာင္းဆိုး ျခင္းသည္ အျခား လူမ်ားကို ကူးစက္ ႏိုင္သည္။ ၾကက္၊ ငွက္တုပ္ ေကြး အပါအဝင္ တုပ္ေကြး မ်ိဳးစံု ကဲ့သို႔ေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ (Virus)၊ အဆုတ္ေရာင္ နမိုးနီးယား (Pneumonia)၊ တီဘီ ေရာဂါ ကဲ့သို႔ေသာ ဗက္တီးရီးယား ေရာဂါပိုး မ်ိဳးစံု ပါဝင္သည္။ တစ္ေယာက္က ဆိုးလိုက္ေသာေခ်ာင္းမွ အရည္၊ ခြ်ဲ၊ သလိပ္ စသည္ တို႔တြင္ ပါလာေသာ ပိုးသည္ အျခား လူမ်ားဆီသို႔ ေရာက္ၿပီး ကူးစက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္းမွ ကူးစက္ပံု ႏွစ္မ်ိဳး ရွိသည္။

Droplet ျဖင့္ ကူးစက္ျခင္းႏွင့္ Aerosol ျဖင့္ ကူးစက္ျခင္း ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ Droplet သည္ အရြယ္ ၅ မိုက္ခ႐ို မီတာထက္ ႀကီးသည္။ ေခ်ာင္းဆိုး၍ ထြက္လာေသာ အရည္မႈန္ (Droplet) သည္ လူနာပတ္လည္ ၃ ေပခန္႔ထိသို႔ ေရာက္ၿပီး လူနာ အနီး ပတ္လည္က လူမ်ားကို အဓိက ကူးစက္သည္။

Aerosol သည္ ၅ မို္က္ခ႐ို မီတာထက္ ပိုေသးေသာ အမႈန္အစက္ ကေလးမ်ားမွ တစ္ဆင့္ကူးသည္ ျဖစ္ရာ အနီးအနား ဝန္းက်င္မွ လူသာမက ခပ္လွမ္းလွမ္း၊ အခန္းတြင္း ခပ္လွမ္းလွမ္းမွ လူသို႔ပင္ ကူးႏိုင္သည္။ တုပ္ေကြးသည္ Droplet နည္းေရာ၊ Aerosol နည္းပါ ႏွစ္မ်ိဳး စလံုးႏွင့္ ကူးစက္ ႏိုင္သည္။ ေခ်ာင္းဆိုး၍ ထြက္လာေသာ ခြ်ဲ၊ သလိပ္ အရည္ တို႔သည္ အနီး ပတ္ဝန္းက်င္ရွိ ပရိေဘာဂ၊ အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္းမ်ား ေပၚေရာက္ သြားရာမွ တစ္ဆင့္ အျခား လူမ်ားကို ကူးစက္ ႏိုင္ေသးသည္။ ထိုလူက ပရိေဘာဂ၊ ပစၥည္းကို ကိုင္တြယ္ မိရာမွ ေနာက္တစ္ဆင့္ ကူးသြားျခင္းျဖစ္သည္။ ေခ်ာင္း တစ္ခ်က္ ဆိုး႐ံုႏွင့္ ပိုး သိန္း ႏွင့္ ခ်ီထြက္ၿပီး လူ အမ်ားအျပားကို ကူးႏိုင္သည္ဟု ဆိုသည္။

သင္ ေခ်ာင္းဆိုးလွ်င္ အိမ္၌ လည္းေကာင္း၊ ႐ံုး၌ လည္းေကာင္း၊ ေဆး႐ံု၌ လည္းေကာင္း သင္ ေခ်ာင္းဆိုး ပါက အျခား လူမ်ားကို မကူးစက္ေအာင္ သတိထား သင့္သည္။ အထူး သျဖင့္ ေရာဂါေပါင္းစံုေသာ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္း မ်ားတြင္ ျဖစ္သည္။ အခန္း က်ဥ္းက်ဥ္း ေဆးခန္းတြင္ လူနာမ်ား စုၿပံဳ ေစာင့္ေနစဥ္ ေခ်ာင္း တစ္ခ်က္ ဆိုးလိုက္ ပါက အျခား ေရာဂါ တစ္ခုႏွင့္ လာျပေသာ လူနာသည္ ေဆးခန္းမွ တုပ္ေကြး၊ နမိုးနီးယား၊ တီဘီ စသည့္ လက္ေဆာင္ ေရာဂါမ်ား ရသြားႏိုင္သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ မိမိ ေခ်ာင္းဆိုးလွ်င္ လူအမ်ားႏွင့္ ေဝးရာတြင္ သြားဆိုးပါ။ လက္ကိုင္ပဝါ သို႔မဟုတ္ တဘက္ႏွင့္ အုပ္ဆိုးပါ။ လက္ကိုင္ပဝါ၊ တဘက္ မရွိပါက စကၠဴ၊ တစ္သွ်ဴး၊ သတင္းစာႏွင့္ အုပ္ဆိုးပါ။ ဘာ တစ္ခုမွ် မရွိလွ်င္ လက္ကိုေျမႇာက္၊ ပါးစပ္ကို လက္ေမာင္းႏွင့္ အုပ္ၿပီး ဆိုးပါ။ လက္ဝါးႏွင့္ အုပ္ဆိုး ပါက လက္မွ တစ္ဆင့္ ျပန္ ကူးစက္ ႏိုင္သည္ကို သိထားသင့္သည္။

ေခ်ာင္းဆိုး သျဖင့္ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းသို႔ သြားပါ ကလည္း ဧည့္ႀကိဳ ဌာနသို႔ ေရာက္သည္ႏွင့္ မိမိသည္ ေခ်ာင္းဆိုး ေနေၾကာင္း အသိေပးကာ ႏွာေခါင္းစည္း (Mask) တစ္ခုဝယ္ကာ ႏွာေခါင္းႏွင့္ ပါးစပ္ကို အုပ္ထားပါ။ ဤသို႔ ဆင္ျခင္လွ်င္ မိမိထံမွ အျခား သူမ်ားသို႔ ကူးစက္မႈ နည္းသြားမည္ ျဖစ္သည္။ ေခ်ာင္းဆိုး လူနာတိုင္း ယဥ္ယဥ္ ေက်းေက်း၊ အဆင့္အတန္းျမင့္ျမင့္၊ က်န္းမာ ေရး အသိႏွင့္ ဆိုးႏိုင္ ၾကရန္ လိုပါသည္။

ပါေမာကၡ ေန၀င္း (ေဆးပညာ)